Suid-Afrika vat Israel in die IHJ aan in ‘n volksmoordsaak

Suid-Afrika hoop dat ‘n landmerklike “volksmoord”-saak teen Israel by die VN se hoogste hof sy internasionale aansien sal versterk en die regering sal help om binnelandse steun te wen voor ‘n belangrike verkiesing vanjaar.

Pretoria stuur van sy top-prokureurs na Den Haag vir ‘n regskragmeting by die Internasionale Hof van Justisie (ICJ) waar hy probeer om Israel te dwing om sy militêre operasies in Gasa te staak.

LEES OOK: Weerwaarskuwings uitgereik vir swaar reën en storms vanaand

Israel

“Hulle is ’n A-span,” het Cathleen Powell, ’n professor in internasionale reg aan die Universiteit van Kaapstad, gesê.

“Hulle kombineer mense met kundigheid in internasionale reg met mense wat besonder goed is om sake voor die hof te beredeneer.”

Dit is Suid-Afrika se eerste aansoek by die ICJ in ‘n stap wat volgens ontleders deur historiese en politieke redes beïnvloed is.

Die regerende African National Congress (ANC) is lank reeds ‘n vaste ondersteuner van die Palestynse saak, wat dit dikwels verbind met sy eie stryd teen die wit-minderheidsregering, wat samewerkende betrekkinge met Israel gehad het.

Die anti-apartheid-ikoon Nelson Mandela het welbekend gesê Suid-Afrika se vryheid sal “onvoltooid wees sonder die vryheid van die Palestyne”.

President Cyril Ramaphosa het hierdie week ANC-ondersteuners toegespreek en gesê Mandela se leerstellings het die regstappe geïnspireer en die saak as ‘n “beginselsaak” beskryf.

“Die mense van Palestina word vandag gebombardeer, hulle word doodgemaak,” het hy gesê.

“Ons was verplig om op te staan en die Palestyne te ondersteun.”

Tog sê ontleders daar is meer daaraan.

Die ANC bloei steun voor parlementêre verkiesings wat later vanjaar verwag word te midde van beskuldigings van korrupsie en wanbestuur.

Deur ‘n prinsipiële standpunt internasionaal in te neem, kan dit help om sy aandag van huishoudelike probleme af te lei, terwyl dit wys dat hy getrou is aan sy kernwaardes.

“Die ANC sien die ICJ-saak as ’n skynsel van legitimiteit, ’n basis om die prominensie te herwin wat hy oor die afgelope 30 jaar verloor het weens sy toenemend beginsellose bestuur,” sê Sara Gon van die Instituut vir Rasseverhoudinge-denktenk.

‘Media-soek-toertjie’

Die tuiste van Afrika suid van die Sahara se grootste Joodse gemeenskap, Suid-Afrika het ‘n selfs groter Moslem-bevolking, waarvan ‘n deel moontlik die toepassing positief sal sien.

LEES OOK: Suid-Afrika bly vasgevang: Geen einde in sig vir beurtkrag

Nietemin verteenwoordig die twee groepe steeds ‘n klein minderheid en of die optrede goed sal speel met die konserwatiewe Christelike meerderheid, moet nog gesien word, het Gon gesê.

Verskeie Christelike leiers het dit veroordeel, asook Suid-Afrika se Joodse Raad van Afgevaardigdes, wat die bod beskryf het as ‘n “media-soekende toertjie” en gekla het oor toenemende anti-Semitisme.

Internasionaal kan die saak Suid-Afrika se aansien onder sommige van sy hegte diplomatieke vennote help, volgens Gon.

Pretoria, ‘n lid van BRICS, ‘n akroniem vir Brasilië, Rusland, Indië, China en Suid-Afrika, sien die groep as ‘n teenbalans teen ‘n westerse oorheersende internasionale bestel.

Dit het sy onlangse uitbreiding sterk ondersteun om onder meer Israel se aartsvyand Iran en Saoedi-Arabië in te sluit.

Pretoria het die saak teen Israel aanhangig gemaak omdat beide lande die VN se Volksmoordkonvensie onderteken het, wat in 1948 geskep is as ‘n reaksie op die Holocaust.

Maar Suid-Afrika is nie een van die meer as 70 lande wat die ICJ se “verpligte jurisdiksie” erken nie en aanvaar sy gesag as bindend.

Die enigste twee sake wat dit voorheen voor die tribunaal aangevoer het, was as ‘n respondent en dateer terug na die 1960’s toe dit onder apartheidsregering was.

Wettige ‘A-span’

LEES OOK: Bestuurder wys die verskil uit tussen ANC- en DA-gedeeltes van Bloukranspas

Sy regspan sluit in John Dugard, ‘n voormalige spesiale rapporteur van die VN oor menseregte in die besette Palestynse gebiede en ‘n medewerker by die vooraanstaande internasionale regsfirma Doughty Street Chambers, wat ook Amal Clooney onder sy lede tel.

Die gesoute litigator Tembeka Ngcukaitobi, wat polities netelige huishoudelike sake hanteer het, insluitend die tronkstraf van oudpresident Jacob Zuma, is ook deel van die span.

In ‘n voorlegging van 84 bladsye het die prokureurs regters aangemoedig om Israel te beveel om “onmiddellik sy militêre operasies op te skort” in Gasa, met die bewering dat Israel “betrokke is, besig is met, en die risiko loop om verder betrokke te raak by volksmoorddade”.

Regskommentators het opgemerk dat die aansoek streng beredeneer en deeglik verwys word.

Israel het woedend teruggekap, met regeringswoordvoerder Eylon Levy wat die saak ‘n “absurde bloed laster” noem.

In reaksie op die bloedigste aanval in sy geskiedenis wat deur Hamas-militante op 7 Oktober uitgevoer is, het Israel groot dele van die Gazastrook met sy bombardement tot puin gelê.

Die Hamas-aanval het gelei tot die dood van ongeveer 1 140 mense, die meeste van hulle burgerlikes, volgens ‘n AFP-telling gebaseer op amptelike Israeliese syfers.

Israel se militêre veldtog het meer as 23 000 gedood, volgens die Gaza-gesondheidsministerie wat deur Hamas bestuur word.

LEES OOK: Datums vir die SARB-rentekoersaankondigings in 2024

ICJ-verhore begin Donderdag en ‘n besluit word oor ‘n kwessie van weke verwag.

Terwyl sy besluite bindend is, het die ICJ geen manier om dit af te dwing nie en word dit soms heeltemal geïgnoreer.

© Agence France-Presse